Het verhaal van Jerry Afriyie: “Heb uw naaste lief als uzelf” (2012)
Goedenavond,
Ik hoop dat het goed gaat met uw gezondheid, en dat de zon in uw leven schijnt. Zo niet, wens ik u voorspoed en veel kracht.
We zijn hier vandaag bij elkaar, omdat ik, samen met anderen, van mening ben dat een samenleving zonder inlevingsvermogen een utopie is. Je kan niet samenleven als je alleen leeft. Ik was elf toen ik Ghana verliet voor Nederland. Toentertijd was Europa het beloofde continent en elk kind en elke ouder droomde van die ene dag dat hij of zij richting het westen mocht varen. Dat waanbeeld is ondertussen verdampt. Maar eenmaal in Nederland, mijn nieuwe land, aangekomen, vond ik het ook wel spannend: nieuwe school, nieuwe kansen en verbeterde leefomstandigheden. Maar ik kon niet van het moment genieten, noch mijn geluk van de daken schreeuwen. Ik voelde een intens verdriet wanneer ik aan mijn leeftijdgenoten en jeugdvrienden terugdacht. Ik vond het onrechtvaardig dat ze niet hetzelfde toekomstperspectief hadden als ik. Voordat ik in het vliegtuig stapte had ik, niet aan hen, maar aan mezelf, beloofd om ooit iets voor hen terug te doen. Ik wil(de) een bijdrage leveren aan de verbetering van de omstandigheden en de gemeenschap waar ze zich in bevonden. Voor hen heb ik onder andere Stichting Soul Rebel Movement opgericht.
Als mens zijnde, kind of volwassene, wat kan ik anders? Wegkijken en doen alsof mijn neus bloedt? Ik wilde helpen zodat zij van het leven kunnen genieten. Misschien ook wel omdat ik ergens diep van binnen weet dat wanneer mijn medemens gelukkig is, ik ook gelukkig ben. Nelson Mandela zei: “De betekenis van ons leven ligt in het verschil dat we maken in de levens van anderen.” Ik heb mezelf altijd heel sterk gevoeld. Ook wanneer de buitenwereld anders over mij dacht. Ik heb altijd zoiets van: met mij komt het wel goed. Ik red mij wel. En ergens geloof ik ook dat mijn leeftijdgenoten in Ghana het ook zullen redden, met of zonder mij. Alleen denk ik dan, wat als ik en anderen hun nou een klein duwtje in de rug geven. Een heel klein duwtje in de goede richting?
Zij hoeven geen tien paar schoenen, als ze maar twee goede paren hebben. Ze hoeven geen dure maaltijden, als ze maar twee keer per dag kunnen eten. Ze hoeven geen Rolex, Xbox, Playstation, als ze maar kinderen kunnen zijn, buiten kunnen spelen en lachen. Dit is wat ik voor mijn leeftijdgenoten wens en voor ieder kind waar dan ook. Bij mij ben je aan het verkeerde adres voor een overdreven wensenlijst. Ik bid voor kleine dingen, basisbehoeften. Veel mensen klagen dat God hen niet hoort. Maar wat vragen zij van God? Een Ferrari, vijf vrouwen, het winnende lot, een koopwoning; alles komt voorbij. Dingen die Jezus zelf niet eens heeft. Nee, ik wens kleine dingen, zoals gezondheid, vriendschap en liefdevolle mensen om mij heen, en doordat ik voor kleine dingen wens, is er voor mij altijd genoeg. Zie je wel, met mij komt het altijd goed.
Ik ben niet belangrijker dan u en u bent niet belangrijker dan ik. Ik ben niet mooier dan u en u bent niet mooier dan ik. Wij zijn verschillend, maar allemaal gelijk. Omdat iemand een andere huidskleur heeft, maakt dat hem of haar niet automatisch beter dan de andere. In ieder van ons zit kracht en moed. De kracht om het mens-zijn in onszelf te zien en de moed om het mens-zijn van anderen te erkennen en te verdedigen. Je huidskleur moet je zien als cadeaupapier. Het is leuk voor de sier, maar uiteindelijk wil iedereen zien wat er binnen in zit. Op 21 maart jongstleden zei Glenn Herberg: “We moeten in elkaars ogen kijken. Ik wil dat we in elkaars zielen gaan kijken.” Dat doe je niet met een operatie, maar met empathie. Als je iemand iets aandoet en je wilt weten hoe het voelt, moet je niet die persoon vragen gaan stellen. Je moet jezelf gaan afvragen hoe het zou zijn als jij in zijn of haar schoenen zou staan. Hoe zou jij het vinden als jij gediscrimineerd werd, als jij in een Jodenkamp terecht was gekomen, als jij 250 jaar lang tot slaaf was gemaakt en nu een Nederlandse naam hebt en geen Afrikaanse naam meer, als jij moest vluchten van je land omdat er oorlog is en vervolgens in Nederland wordt opgesloten als een crimineel?
Het idee van 3 Mei: Dag van Empathie is ontstaan toen wij het land in gingen. Toen wij één op één met mensen in dialoog gingen. Het was verbazingwekkend om te ontdekken hoe weinig empathie we voor elkaar hebben, wanneer we denken dat onze tradities, onze routines bedreigd worden. Het is ongelooflijk om te zien hoe weinig begrip en respect we voor anderen kunnen opbrengen, wanneer zij onze gezelligheid als niet gezellig ervaren. Doe je mee en zeg je overal ja op; dan ben je een toffe gast, de Nederlander. Maar draag je een T-shirt met andere mening of een andere boodschap dan Henk en Ingrid, dan ben je de Buitenlander – een spelbreker die de pret wil bederven. Waarom gaan wij zo hard met elkaar om? Waarom kunnen wij niet naar elkaar luisteren en ons inleven in anderen? We hoeven niet bij elkaar op de koffie en op elkaars lip zitten, maar wél rekening met elkaar blijven houden. Niet omdat ik het vind en niet omdat het een wet is, maar omdat er nog nooit iemand slechter van is geworden.
Laten wij de tijd nemen om elkaar beter te leren kennen. Want onze mensenkennis is net zo slecht als ons Engels. Ik weet niet hoe vaak ik gehoord heb “jij bent zwart, dus ik snap dat je een issue hebt met zwarte Piet, maar ik ben een doodnormale blanke en kan niet voelen hoe jij je voelt.” Tientallen keren heb ik dit moeten aanhoren. Deze woorden doen meer pijn dan de aanwezigheid van zwarte Piet in ons nationale viering. Jij kan niet voelen hoe ik mij voel. Ben je dan geen mens, vraag ik mij af? Als ik racisme, discriminatie of uitsluiting waarneem, waar dan ook ter wereld, tegen wie dan ook, krijg ik hartkloppingen.
Doordat ik mijn hart niet alleen vul met mijn eigen wensen, heb ik ruimte om andere mensen in mijn hart te sluiten. Doordat ik mijzelf niet altijd voorop zet, kan ik ook anderen laten leiden. Doordat ik niet alleen aan mijzelf denk, denk ik ook aan anderen. Empathie is een heel simpel concept: behandel anderen zoals jezelf behandeld zou willen worden. In de bijbel staat het letterlijk geschreven: “Behandel anderen dus steeds zoals je zou willen dat ze jullie behandelen. Dat is het hart van de Wet en de Profeten.” Als je ‘t aan mij vraagt, is dat de kern van hoe wij met elkaar horen om te gaan. Laten we daarmee beginnen.
